سؤال

حضرت فاطمه(س) که بود و چه جایگاهی در اسلام دارد؟

پاسخ

فاطمه زهرا دختر پیامبر اسلام(ص) و همسر حضرت علی(ع) و مادر امام حسن(ع) و امام حسین(ع)، از زنان بزرگ جهان اسلام است. شیعیان اعتقاد به عصمت حضرت زهرا(سلام الله علیها) دارند و روایات زیادی مبنی بر عظمت جایگاه او و فضائلش از جمله عبادات طولانی نقل کردند. پیامبر اسلام(ص) بسیار او را دوست داشت و گفته است:

«فاطمه پاره تن من است و هرکس فاطمه را برنجاند من را رنجانده است.»

فاطمه زهرا در سال پنجم بعثت در مکه متولد شد و در سال دوم هجرت با امام علی(ع) ازدواج کرد. یکی از اتفاق‌های مهم زندگی‌اش، پس گرفتن فدک توسط خلیفه وقت از او بود که با اعتراض و خطبه او روبرو شد. از حضرت زهرا(س) دو خطبه نقل شده است. اولین آن درباره غصب فدک است که در مسجد خطاب به مردان و زنان گفته شد. و دومی در خانه، میان زنان مهاجر و انصار بود که درباره غصب خلافت و مظلومیت علی(ع) و خطرات آینده برای امت اسلامی بود.

از سیره عبادی فاطمه(س)، نماز و عبادت‌های طولانی زیاد، انفاق و صدقه دادن، ایثار و… ذکر شده است.

ولادت

مشهور شیعیان ولادت حضرت زهرا(س) را سال پنجم بعثت می‌دانند. طبق این قول، حضرت زهرا(س) هشت سال قبل از هجرت و در مکه و بیستم ماه جمادی الثانی متولد شد.[۱] از دیگر اقوال درباره سال تولد ایشان، سال دوم بعثت،[۲] پنج سال قبل از بعثت، دو سال قبل از بعثت است.[۳]

فاطمه آخرین فرزند پیامبر اسلام از حضرت خدیجه(س) است. همه برادران و خواهران حضرت فاطمه در زمان حیات پیامبر از دنیا رفتند. حضرت خدیجه(س) در زمانی که فاطمه پنج سال داشت از دنیا رفت.[۴]

ازدواج و زندگی با حضرت علی(ع)

حضرت زهرا(س) در سال اول هجرت و در نه سالگی با امام علی(ع) ازدواج کرد و در سال دوم مراسم عروسی انجام گرفت. زندگی ساده و نداشتن امکانات رفاهی از ویژگی‌های بارز زندگی فاطمه(س) و علی(ع) در آغاز زندگی مشترکشان بود.[۵] از امام صادق(ع) روایت شده است «لَو لَمْ يُخْلَقْ عَلِيٌّ لَمْ يَكُنْ لِفاطِمَةَ كُفْوٌ؛ اگر على آفريده نمى‌شد، كسى كه لايق همسرى فاطمه باشد وجود نداشت.»[۶] شیعیان اعتقاد دارند ازدواج حضرت فاطمه(س) را پیامبر به خداوند سپرده بود و خواستگاران زیاد او را رد می‌کرد تا امر خداوند بیاید که فاطمه با که ازدواج کند و فرشته‌ای بر پیامبر(ص) وحی کرد که عقد علی و فاطمه در آسمان خوانده شد و تو آنها را در زمین به عقد یکدیگر درآور.[۷]

حضرت زهرا از تنگدستی امام علی و سختی معاش آگاه بود اما با علم به این مشکلات، به همسری او درآمد.[۸] آورده‌اند که علی و فاطمه برای تقسیم کارها نزد پیامبر رفتند و پیامبر کارهای خانه را به فاطمه سپرد و کارهای بیرون را به علی.[۹] گفته شده است مهریه حضرت زهرا(س) زره امام علی(ع) بوده است که در حدود چهارصد درهم قیمت داشته است.[۱۰] صبغة الله بن محمد غوث از عالمان اهل سنت در رساله کوچکی درباره صداق حضرت زهرا(س) روایات را دو دسته کرده، دسته‌ای که صداق را ۴۰۰ درهم و دسته‌ای که ۴۸۰ درهم می‌داند.[۱۱]

امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، زینب و ام کلثوم چهار فرزند او بودند.

خصوصیات و فضائل

خداپرستی، زهد، ایثار، گذشت، راستگویی از صفات حضرت زهرا(س) بوده است.[۱۲] نمازها و شب‌زنده‌داری‌های طولانی از ویژگی‌های سیره عبادی حضرت فاطمه(س) است.[۱۳] درباره حضرت فاطمه گفته شده است که مورد علاقه شدید پیامبر بوده است. روایت آمده است:

«فاطِمة بَضعَة منّى، فَمَن اغضَبَها اغضَبَنى؛ فاطمه پاره تن من است، هركس كه فاطمه را به غضب بياورد مرا به غضب مى آورد.»[۱۴]

از دیگر ویژگی‌های او که در کتب علمای شیعه آمده، این است: برترین بانوی جهان، بانوی بهشتی، مقرب درگاه خداوند، نخستین کسی که وارد بهشت می‌شود و …[۱۵]

تقوا و عبادت

رسول خدا(ص) درباره دخترشان حضرت فاطمه زهرا(س) می‌فرمایند: «ایمان به خدا در اعماق دل و باطن زهرا چنان نفوذ کرده که برای عبادت خدا، خودش را از همه چیز فارغ می‌سازد.[۱۶] حسن بصری می‌گفت: فاطمه زهرا(س) عابدترین مردم بود، در عبادت حق تعالی آنقدر بر پا ایستاد تا پاهای مبارکش ورم نمود.[۱۷] و درباره صفات اخلاقی ایشان از عایشه نقل شده که می‌گوید: بعد از رسول خدا(ص) کسی را راستگوتر از فاطمه ندیدم.[۱۸]

حجاب و عفاف

پوشش حضرت زهرا(س)، همان چیزی است که در قرآن برای یک زن مسلمان ترسیم شده است و آن جلباب (چادر) و خمار (روسری) است تا بدن و سر پوشانده شود. از روایات تاریخی استفاده می‌شود که ایشان صورت خود را نمی‌پوشاند و چهره او دیده می‌شد.[۱۹]

روایت است که حضرت زهرا نزد مرد نابینایی حجاب گرفت. پیامبر از او سؤال کرد که وقتی او تو را نمی‌بیند چرا حجاب می‌کنی. فاطمه پاسخ داد او مرا نمی‌بیند اما من که او را می‌بینم و او بوی مرا استشمام می‌کند. این پاسخِ او تحسین پیامبر(ص) را واداشت. این حکایت نشان‌دهنده عفت و حیای حضرت زهرا است که به عنوان الگوی جهان تشیع شناخته شده است.[۲۰]

عصمت

تشیع اعتقاد راسخ دارد که حضرت زهرا(س) همانند امامان دوازده‌گانه معصوم است و برای این عصمت دلایل قرآنی و روایی آورده‌اند. از آن جمله آیه تطهیر[۲۱] است که شیعه اعتقاد دارد خداوند رجس و پلیدی را از پنج تن آل عبا دور ساخته است و تصریح در عصمت ایشان دارد.[۲۲] و نیز آیه مباهله را دلالت بر عصمت حضرت زهرا(س) می‌دانند.[۲۳]

علمای شیعه روایاتی نقل کرده‌اند که صراحت در عصمت حضرت زهرا دارد. از جمله حدیث ثقلین و روایات زیادی که درباره عصمت اهل بیت(ع) و فاطمه(س) است. بحث عصمت فاطمه(س) از آن جهت اهمیت دارد که به سبب اثبات آن، برخوردار از شئون انبیا و امامان می‌شود و مرجعیت دینی و صلاحیت تفسیر و تبیین دین پیدا می‌کند.[۲۴]

ماجرای فدک

فدک دهکده‌ای بوده که پیامبر(ص) به دخترش فاطمه زهرا(س) بخشیده بود اما ابوبکر در زمان خلافتش آن را به نفع حکومت مصادره کرد.

فدک، نام دهکده‌ای بود در شمال شرق مدینه که ساکنان آن یهودی بودند که پس از جنگ خیبر آن را به پیامبر هدیه دادند، چون فدک بدون جنگ تصرف شد مشمول حکم خداوند در آیه ۷ سوره حشر گردید و اموال پیامبر شد و ایشان آن را به فاطمه بخشید.[۲۵]

پس از رحلت پیامبر، ابوبکر با استناد بر روایتی که می‌گفت انبیا از خود ارثی به جای نمی‌گذارند آن را از حضرت زهرا بازپس گرفت و به نفع حکومت مصادره کرد. پس از آن حضرت زهرا در مسجد خطبه‌ای ایراد کرد که به خطبه فدکیه معروف است و به این غصب اعتراض کرد و فدک را هبه و ارث پیامبر دانست.[۲۶] حضرت زهرا با جمعی از زنان بنی‌هاشم به مسجد رفت تا در برابر توده‌های مسلمان، و سران مهاجر و انصار و به بهانه «غصب فدک» خطبه بسیار غرایی در مسجد پیامبر(ص) ایراد کرد تا برخی حقایق روشن شود.

محورهای خطبه فدک

یک: مباحثی پیرامون مسئله توحید و صفات پروردگار و اسمای حسنی و هدف آفرینش.

دو: توصیف مقام پیامبر(ص) و ویژگی‌ها و اهداف او.

سه: اهمیت قرآن مجید و تعلیمات اسلام.

چهار: حوادث و رویدادهای بعد از رحلت پیامبر،

پنج: غصب فدک و بهانه‌های واهی که در این زمینه داشتند.[۲۷]

در باب منابع خطبه فدک، کتاب بلاغات النساء (قدیمی‌ترین سند و مدرک خطبه)، احتجاج طبرسی، بحار الانوار مجلسی، شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید و… ذکر شده است.[۲۸]

اختلاف بر سر مالکیت فدک پس از رحلت رسول خدا باعث شد این ماجرا در جوامع حدیثی و تاریخی بازتاب گسترده‌ای یابد و مباحث کلامی و فقهی در خصوص آن مطرح شود.[۲۹]

خطبه میان زنان در خانه

دومین خطبه‌ای که از حضرت زهرا(س) نقل شده است، خطبه‌ای است که میان زنان در خانه و در حالت بیماری ایراد شد و درباره غصب خلافت امام علی(ع) است. این خطبه در منابع تاریخی از جمله احتجاج طبرسی، بحارالانوار مجلسی، معانی الاخبار صدوق، آمالی شیخ طوسی، شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید نقل شده است.[۳۰] راوی این خطبه فردی به نام «سوید بن غفلة» بوده است که در زمان پیامبر(ص) اسلام آورده اما پیامبر را ندیده است. اما او را موثق دانسته‌اند.[۳۱]

هنگامی که حضرت زهرا در بستر بیماری قرار داشتند و همان بیماری موجب درگذشت ایشان شد، عده‌ای از زنان مهاجر و انصار به عیادت ایشان رفتند و او درباره جانشینی پیامبر و ولایت علی(ع) صحبت کرد و از آینده تاریک و استبداد ظالمان به آنها هشدار داد.

تسبیحات حضرت زهرا(س)

روایت است که پیامبر(ص) به فاطمه(س) اذکاری آموخت که به تسبیحات حضرت زهرا(س) مشهور شده است و آن عبارت است از سی و سه مرتبه «سبحان الله»، سی و سه مرتبه «الحمدالله» و سی و چهار مرتبه «الله اکبر».[۳۲] بنا به آنچه در احادیث شیعه و سنی فراوان نقل شده است، پیامبر(ص) به حضرت زهرا(س) توصیه کردند که هنگام خواب یا پس از هر نماز این اذکار را بخوانند. امام صادق(ع) آن را از مصادیق ذکر کثیر ــ که در آیه ۴۱ سوره احزاب سفارش شده ــ دانسته است.

شهادت و محل دفن

مورخان شهادت حضرت زهرا(س) را در سال یازدهم هجرت و ۷۵ یا ۹۵ روز پس از رحلت پیامبر(ص) می‌دانند. پس از رحلت پیامبر(ص) حوادث ناگواری برای حضرت زهرا رخ داد که سبب آزردگی روحی و جسمی ایشان شد به طوری که بر اثر آن حوادث بیمار شد و از دنیا رفت.[۳۳]

برخی حضرت زهرا(س) را اولین شهیده در راه ولایت امام علی(ع) می‌دانند.[۳۴]

حضرت فاطمه(س) وصیت کرد تا دور از چشم دیگران و شب هنگام دفن شود. درباره محل دقیق قبر حضرت زهرا(س) و اینکه آیا در خانه خود مدفون شد یا در بقیع، نمی‌توان با قاطعیت اظهارنظر کرد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد، آن حضرت در بقیع مدفون گردید، همان گونه که شواهدی حکایت از آن می‌کند که در خانه خود که اکنون در حجره شریفه قرار دارد، دفن شد. علمای برجسته شیعه نظیر شیخ صدوق، شیخ مفید، شیخ طوسی، ابن طاووس و علامه مجلسی مدفن حضرت را خانه خودش می‌دانند.[۳۵]

مطالعه بیشتر

• زندگانی فاطمه زهرا(س)، شهیدی، سیدجعفر، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۸.
• دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۳.
• زن در آیینهٔ جلال و جمال، جوادی آملی، عبدالله، تهران، نشر فرهنگی رجا، ۱۳۷۱.
• فاطمه زهرا(س) بانوی نمونه اسلام، امینی، ابراهیم، قم، شفق، ۱۳۸۹.

منابع

1. ↑ کلینی در اصول کافی، ج۱، ص۴۵۸ و ابن شهر آشوب در مناقب، ج۳، ص۳۵۷، مجلسی در بحار الانوار، ج۴۳، ص۶ و حیات القلوب، ج۲، ص۱۴۹ و فیض کاشانی در وافی، ج۱، ص۱۷۳
2. ↑ المصباح، شیخ طوسی، طبع هند، ص۷۹۳، مفید، مسارالشریعه، ۱۴۱۴ق، ص۵۴؛ کفعمی، المصباح، ۱۴۰۳ق، ص۵۱۲
3. ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، دارصادر، ج۱، ص۱۳۳. ج۸، ص۱۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۰۳؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۹۹.
4. ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۴۹
5. ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص ۵۳ ۵۱
6. ↑ البرهان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۱۴۳
7. ↑ زهرا(ع) برترین بانوی جهان، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۳۷
8. ↑ المُسْتَدرَک علی الصَحیحَین، حاکم نیشابوری، به نقل از دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۲۴۸
9. ↑ مجموعه آثار، مطهری، مرتضی، ج۱۷، ص۴۰۵
10. ↑ مکارم شیرازی،‌ناصر، زهرا برترین بانوی جهان اسلام، قم، سرور،‌۱۳۷۶،‌ ص۳۸.
11. ↑ جعفریان، رسول، «مهریه حضرت فاطمه زهرا(س) چه اندازه بود؟» سایت خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۴، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
12. ↑ زندگانی صدیقه کبری حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، مدرسی، سید محمد تقی، ج۱، ص۵۵
13. ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۵۵
14. ↑ زهرا (سلام الله علیها) گل همیشه بهار نبوت، محسنی، شیخ محمد آصف، ج۱، ص۲۵
15. ↑ زهرا(ع) برترین بانوی جهان، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۶۱
16. ↑ «إِنَّ ابْنَتِی فَاطِمَه مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهَا وَ جَوَارِحَهَا إِیمَاناً إِلَی مُشَاشِهَا تَفَرَّغَتْ لِطَاعَه اللَّهِ»؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحارالأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی، ‏۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۴۶.
17. ↑ «مَا کَانَ فِی الدُّنْیَا أَعْبَدَ مِنْ فَاطِمَه ع کَانَتْ تَقُومُ حَتَّی تَتَوَرَّمَ قَدَمَاهَا»؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحارالأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی، ‏۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۷۶.
18. ↑ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحارالأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی، ‏۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۸۴.
19. ↑ مسئلهٔ حجاب، مطهری مرتضی، ج۱، ص۱۸۴
20. ↑ مسئله حجاب در سیره حضرت زهرا(س)، محمد محمدی اشتهاردی، نشریه پاسدار اسلام ۱۳۷۶، شماره ۱۹۰.
21. ↑ سوره احزاب آیه ۳۳
22. ↑ پرتو ولایت، معرفت، محمد هادی، ج۱، ص۱۴۷،
23. ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۷۱
24. ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۸۰
25. ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۲۹۳
26. ↑ خطبه حضرت زهراء سلام الله علیها، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۴
27. ↑ زهرا(ع) برترین بانوی جهان، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۱۴۰ تا ۱۵۰
28. ↑ خطبه حضرت فاطمه زهرا(س) و ماجرای فدک، منتظری، حسینعلی، ج۱، ص۴۰ ۴۱
29. ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۲۹۳
30. ↑ زهرا(ع) برترین بانوی جهان، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۳۷
31. ↑ خطبه حضرت فاطمه زهرا(س) و ماجرای فدک، منتظری، حسینعلی، ج۱، ص۳۳۵
32. ↑ ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ هـ. ق، ج۱، ص۳۲۰؛ ابن بابویه، محمد؛ علل الشرائع، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵هـ. ش، ج‏۲، ص۳۶۶، باب ۸۸، حدیث۱؛ ابن بابویه، محمد؛ ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دارالشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ هـ. ق، ص۱۶۳.
33. ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۳۳۵
34. ↑ فاطمه و فاطمیه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱، ص۶۸
35. ↑ آثار اسلامی مکّه و مدینه، جعفریان، رسول، ج۱، ص۳۳۹

سؤال

مصحف فاطمه(س) چه کتابی است؟ آیا این کتاب به نام خواهر قرآن نیز مشهور است؟

مصحف فاطمه(س) کتابی که جبرئیل پس از وفات پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) بر حضرت فاطمه(سلام الله علیها) املا کرد و امام علی(علیه السلام) آن را نوشت. براساس روایات، در اصل وجود چنین کتابی تردید نشده است.

روایات مربوط به وجود مصحف فاطمه(سلام الله علیها) در قدیمی‌ترین منابع روایی شیعه، چون بصائر الدرجات و الکافی آمده است. بنا بر منابع، مصحف فاطمه(سلام الله علیها) در دسترس کسی نبوده و نزد امامان شیعه(علیهم السلام) محفوظ است. بیشترین روایات مربوط به این مصحف را علامه مجلسی در باب‌های مربوط به علوم اهل‌بیت(علیهم السلام) آورده است.

محتوای این مصحف متضمن مطالبی چون بیان رویدادهای آینده و سرنوشت فرزندان حضرت فاطمه(س) است. از وجود چنین مصحفی در زمینهٔ معارف باطنی شیعی استفاده شده است. اختلاف در محتوای برخی روایات پیرامون مصحف فاطمه(سلام الله علیها) و گاه تعارض ظاهری آنها موجب شده تا داوری‌های محققان در مورد جزئیات این مصحف یکسان نباشد. در منابع، اطلاعی دربارهٔ اینکه این کتاب خواهر قرآن خوانده شده باشد وجود ندارد.

سؤال

حضرت فاطمه(س) از چه لحاظ برای زنان مسلمان الگو هستند؟

حضرت زهرا(س) از بزرگ‌ترین زنان جهان اسلام است که به خاطر فضایل و خصوصیات اخلاقی‌اش به‌عنوان الگوی زنان معرفی شده است. رسول خدا(ص) دربارهٔ دخترش فاطمه زهرا(س) فرموده‌اند که ایمان به خدا در اعماق دل و باطن نفوذ کرده است. علی(ع) در پاسخ به پرسش پیامبر(ص) راجع به همسرش، فاطمه(س) را بهترین یار و مددکار خود در طاعت حق معرفی کرده است.

حضرت زهرا(س) بسیار اهل صدقه و انفاق بود؛ به طوری که حتی لباس عروسی خود را در شب عروسی به سائلی انقاق کرد. او بارها غذای خود را به فقیر داد و خود گرسنه ماند.

انس با قرآن و تعلیم آن به فرزندان خویش، درک مسائل سیاسی و اجتماعی حضرت زهرا(س) از دیگر فضائل اخلاقی او بر شمرده شده است. زندگی شخصی فاطمه زهرا(س)، از جمله رفتار عطوفت‌آمیز او با همسر و فرزندانش را سرمشقی برای مادران و زنان دانسته‌اند.

فهرست

• ۱ویژگی‌های حضرت زهرا(س)
  • ۱.۱ایمان، تقوا و عبادت
  • ۱.۲حجاب و عفاف
  • ۱.۳رفتار با همسر
  • ۱.۴رفتار با فرزند
  • ۱.۵رفتار با مردم
  • ۱.۶صدقه و انفاق
• ۲مطالعه بیشتر
• ۳منابع

سؤال

مصحف فاطمه(س) چه کتابی است؟ آیا این کتاب به نام خواهر قرآن نیز مشهور است؟

مصحف فاطمه(س) کتابی که جبرئیل پس از وفات پیامبر اسلام(ص) بر حضرت فاطمه(س) املا کرد و امام علی(ع) آن را نوشت. براساس روایات، در اصل وجود چنین کتابی تردید نشده است.

مصحف فاطمه(س) در دسترس کسی نبوده و نزد امامان شیعه(ع) محفوظ است. محتوای این مصحف متضمن مطالبی چون بیان رویدادهای آینده و سرنوشت فرزندان حضرت فاطمه(س) است. در منابع، اطلاعی دربارهٔ اینکه این کتاب خواهر قرآن خوانده شده باشد وجود ندارد.

فهرست

• ۱معرفی و ویژگی‌ها
• ۲املاکننده و کاتب
• ۳محتوا
• ۴شبهات دربارهٔ مصحف
• ۵مطالعه بیشتر
• ۶منابع

حضرت فاطمه بانویی است که افتخار خاندان وحی بوده، چون خورشیدی بر تارک اسلام عزیز می درخشد و فضائل او هم طراز فضائل بی نهایت پیامبر اکرم و خاندان عصمت و طهارت بوده است.

به طوری که عایشه، در موردش می گوید:

بازنشر یادداشتی از یک مرجع تقلید؛

شهادت حضرت زهرا (س) در منابع اهل سنت

حوزه/ تقریباً تمام فضایل و مناقب و مقاماتی که در کتب شیعه درباره فاطمه زهرا علیها السلام نقل شده در کتب معروف اهل سنّت نیز آمده است و این به راستی عجیب است، زیرا کمتر چیزی می توان یافت که در منابع معتبر شیعه باشد ولی در کتب آنها نیامده باشد.

به گزارش خبرگزاری حوزه، حضرت آیت الله مکارم شیرازی در یادداشتی در سال ۱۳۹۷ به مسئله شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها در منابع اهل سنت پرداخته اند که به بازنشر آن خواهیم پرداخت.

سوال: هجوم به خانه حضرت زهرا، مدت بیماری و درنهایت شهادت ایشان چند روز پس از رحلت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) بوده است؟

بنا به روایتی سوم جمادی الثانی مصادف با شهادت صدیقه طاهره سلام الله علیها است اما پرسش مهمی که مطرح است، این است که چند روز پس از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، به خانه دخترشان حمله شد، چه زمانی فدک غصب شد و... که درصدد پاسخ به آن برآمده ایم.

پرسشی که درباره مجروحیت و آسیب دیدن حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها مطرح است، این است که آیا ایشان بلافاصله پس از رحلت حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم مجروح شدند یا فاصله ای این میان بوده است؟ برای پاسخ به این پرسش مهم، مطلب زیر را که در همین زمینه در مجله "تاریخ اسلام در آینه پژوهش" گردآوری شده است، با هم پی می گیریم.

بنا به روایتی سوم جمادی الثانی مصادف با شهادت صدیقه طاهره سلام الله علیها است اما پرسش مهمی که مطرح است، این است که چند روز پس از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، به خانه دخترشان حمله شد، چه زمانی فدک غصب شد و... که درصدد پاسخ به آن برآمده ایم.

پرسشی که درباره مجروحیت و آسیب دیدن حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها مطرح است، این است که:

آیا ایشان بلافاصله پس از رحلت حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم مجروح شدند یا فاصله ای این میان بوده است؟

برای پاسخ به این پرسش مهم، مطلب زیر را که در همین زمینه در مجله "تاریخ اسلام در آینه پژوهش" گردآوری شده است، با هم پی می گیریم:

 با رحلت غم بار رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) حوادث تلخ دیگری رخ داد که نوک اصلی پیکان این حوادث متوجه اهل بیت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بود. تجمع تعدادی از مهاجران و انصار در سقیفه، سرآغاز شکل گیری جریان انحراف مسیر خلافت بود؛ جریان اما به اینجا ختم نشد و پیامدهای آن، حتی در شکل هجوم به خانه برترین بانوی هستی و مصدومیت و سپس شهادتشان بروز یافت. در فاصله اندک میان اجتماع سقیفه و شهادت حضرت فاطمه (سلام الله علیها) حوادثی رخ داده که مستقیم یا غیرمستقیم با شهادت آن حضرت مرتبط است. تاکنون پژوهش های متعددی در خصوص رخداد سقیفه و پیامدهای آن به نگارش درآمده، اما در این خصوص، که تاریخ و ترتیب حوادثی که منتهی به شهادت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) شد، چگونه بود، اثری درخور توجه به چشم نمی خورد. با توجه به اینکه گزارش های تاریخی نیز معمولا به تاریخ دقیق حوادث یادشده نپرداخته، در این نوشتار تلاش شده است با بررسی مجموعه شواهد و قراین تاریخی روایی موجود، به تصویری دقیق و نزدیک به واقع در این باره دست یابیم.

امروزه تصور رایج در محافل شیعه آن است که حوادث منتهی به شهادت حضرت فاطمه (سلام الله علیها) همچون هجوم به خانه آن حضرت و آتش زدن درِ خانه ایشان و مصدومیتشان تنها سه روز پس از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) رخ داده و بر این اساس، مدت مصدومیت تا شهادت حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها)  را قریب 72 یا 92 روز می‌دانند.

چنین ترتیبی دارای اشکالات متعدد است. برای نمونه، می توان به این موارد اشاره کرد:

1. با وجود آن همه مهاجر و انصار حاضر در مدینه، چرا هیچ یک اقدامی عملی برای بازگرداندن خلافت به امیرمومنان (سلام الله علیه) نکردند؟

2. چرا همگان تنها نظاره گر حمله به خانه صدیقه طاهره (سلام الله علیها) بودند؟

3. آیا سکوت تمامی آنان به هنگام غصب فدک، معقول است؟

4. امیرالمؤمنین (سلام الله علیه) همسرشان را با وجود سقط جنین و ضعف جسمی ناشی از مصدومیت، برای یاری طلبی، شب های متوالی به در خانه ساکنان مدینه بردند؟

5. با توجه به فاصله دو ماه و نیم یا سه ماه و نیم بین مضروب شدن حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) تا شهادت ایشان، آیا امکان ندارد مسئله دیگری موجب شهادت ایشان شده باشد؟

شواهد جمع آوری شده در این پژوهش، حکایت از تأخیر حوادثی دارد که امروزه به باور عمومی در جامعه ما، تنها چند روز پس از رحلت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) اتفاق افتاده است. نتیجه این پژوهش با صرف نظر از ابعاد علمی و تاریخی، تثبیتِ هر چه بیشترِ استناد شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها) به مصدومیتِ ناشی از هجومِ غاصبانِ خلافت به خانه آن حضرت است.

اکنون پرسش این است که:

تاریخ و ترتیب حوادثِ پس از رحلت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، که منجر به شهادت فاطمه (سلام الله علیها) شد، چگونه بوده است؟

در ادامه، با بررسی روایات و نیز شواهد تاریخی، تلاش شده است تصویری دقیق و قریب به واقع از سیر و ترتیب این حوادث ارائه شود.

پرسش: چرا علي ـ عليه السّلام ـ هفت روز بعد از وفات حضرت فاطمه ـ سلام الله عليها ـ ازدواج كردند؟

پاسخ:

از نظر طبيعي هر انساني نيازمند به همسر مي‌باشد. در دين اسلام ازدواج امري مشروع و از سنّت‌هاي پيامبر است به همين روي نگره وسيره ي معصومان نسبت به اين امر تأكيد زيادي شده است . آثار و نتايجي كه براي انسان درسايه ي ازدواج وتشكيل خانواده نهفته به ضرورت اين مسئله درزندگي انسان مي افزايد.

این روزها که روز شهادت جانسوز و مظلومانه حضرت زهرا (سلام الله علیها) می‌باشد، این پرسش مطرح است که:

چند روز مناسب است برای آن حضرت عزاداری شود؟

مستند ایام فاطمیه چیست؟

روز دقیق شهادت آن حضرت چه روزی می‌باشد؟

روز شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها)

تاريخ نگاران در مورد شهادت فاطمه زهرا (سلام الله عليها) دو روايت ذکر کرده‌اند:

1. عده‌اي از علماي شيعه و سني، شهادت آن حضرت را 75 روز بعد از وفات پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مي‌دانند.

2. عده‌اي ديگر شهادت آن حضرت را 95 روز بعد از وفات پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مي‌دانند.

بنابر قول اول، 13 جمادي الاولي (سال 11هجری قمری) تاريخ شهادت فاطمه زهرا (سلام الله عليها) است.

بنابر قول دوم، 3 جمادي الثانی (سال 11هجری قمری) تاريخ شهادت فاطمه زهرا (سلام الله عليها) مي‌باشد.

 علمای شيعه بيشتر قول دوم را ترجيح مي‌دهند یعنی سوم جمادی الثانی و به همين ملاحظه در جمهوری اسلامی، اين روز تعطيل رسمي شده است.

حکمت ايام فاطميه

شیعیان در برخي از شهرها فقط روز شهادت آن حضرت عزاداری می‌کنند (یعنی سیزدهم جمادی الاولی و سوم جمادی الثانی ) و در برخي از شهرها چند روز قبل و بعد از شهادت آن حضرت نیز، براي حضرت زهرا (سلام الله عليها) عزاداري می‌کنند (یعنی چند روز در شهادت اول و چند روز در شهادت دوم).

این چند روز معمولا یک روز قبل از شهادت و روز شهادت و یک روز بعد از شهادت بود اما به واسطه نزديک هم بودن اين دو روز اختلافي (یعنی سیزدهم جمادی الاولی و سوم جمادی الثانی)، کم کم يک حالت پيوستگي بين ايام به وجود آمده و برخي آن را به دو دهه تقسيم کرده و آن را اختصاص به حضرت زهرا (سلام الله عليها) داده‌اند؛ اما روايتي در اين زمينه وجود ندارد یعنی در روایات چیزی به نام ایام فاطمیه یا دهه فاطمیه وجود ندارد.

البته یاد آور می‌شویم که عزاداری برای اهل بیت (صلوات الله و سلامه علیهم) محدود به روز شهادت نیست و مردم می‌توانند چند روز عزاداری کنند ولی نباید این چند روز به اسم روایات و دستور دینی قلمداد شود.

سوال: در داستان هجوم به خانه امیر مومنان سلام الله علیه آمده است که فاطمه سلام الله علیها بيرون آمد و گفت: «والله لتخرجنّ او لاكشفنّ شعري ولاعجّنّ الي الله» ؛ «به خدا قسم بيرون رويد و گرنه مويم را برهنه سازم و نزد خدا ناله و زاري مي كنم»؛ چرا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها ديگران را تهديد به كشف حجاب می‌کند در حالی كه این كار از نظر شرع اسلام حرام است؟

پاسخ در ادامه مطلب

سوال : آیا این روایت معتبر است: «حضرت زهراسلام الله عليها بعد از جريان فدک يقه لباس عمر را گرفت و به طرف خود کشاند سپس فرمود : اي پسر خطاب به خدا اگر نمي ترسيدم با نفرين من عده اي بي گناه بميرند، شما را نفرين مي کردم و خداوند را براي اجابت دعايم زود اجابت کننده مي يافتم»؟

پاسخ در ادامه مطلب

پرسش: خطبه فدكيه كه از معجزات بالغه و كرامات باقيه حضرت صديقة زهرا سلام الله عليها ست، به چه معارفی  اشاره کرده  است؟

پاسخ در ادامه مطلب

سؤال: آيا آخرین داستان کتاب داستان و راستان (داستان تسبيح فاطمه زهرا)‌ معتبر است؟

پاسخ در ادامه مطلب

سوال: آیا اين تعبير در روايت معتبری آمده است: «فاطمه بقية النبوة»؟ معناي و مفهوم عبارت چيست؟

پاسخ در ادامه مطلب

پرسش: چرا علي ـ عليه السّلام ـ هفت روز بعد از وفات حضرت فاطمه ـ سلام الله عليها ـ ازدواج كردند؟

پاسخ در ادامه مطلب

پرسش: امير مؤمنان ـ عليه السلام ـ ياران بسياري مانند عمار، ميثم، حذيفه، مالك اشتر و.. داشتند، پس چرا فقط ابوذر، مقداد، سلمان و زبير آن حضرت را بعد از سقيفه كمك كردند؟

پاسخ:

در ادامه مطلب

یکی از ذکرهایی که در روایات بر استمرار آن تاکید فراوان شده است، تسبیح فاطمه زهرا -سلام الله علیها- می باشد که در کتاب های معتبر روایی آمده است. از جمله برقی در «المحاسن»[1]؛ حمیری در «قرب الاسناد»[2] ؛ کلینی در «کافی»[3] ؛ ابن قولویه در «کامل الزیارات»[4] و شیخ صدوق در «من لا یحضره الفقیه»[5] ؛ «علل الشرایع»[6] ؛ «ثواب الاعمال»[7] و ... و نیز دیگر بزرگان شیعه در کتاب های خود با سندهای معتبر آورده اند.
بنابراین اصل تسبیح فاطمه زهرا –سلام الله علیها- که گفتن 34 مرتبه «الله اکبر»، 33 مرتبه «الحمد لله» و 33 مرتبه «سبحان الله» بعد از هر نماز با چندین سند معتبر در کتاب های دست اول و معتبر شیعه و اهل سنت آمده است.
اما داستان تسبیح حضرت زهرا -سلام الله علیها-

شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها بر بقیه الله الاعظم تسلیت باد

به مناسبت شهادت این بانوی پرچم دار دفاع از ولایت و امامت اشاره ای کوتاه بر حدیث معروف به حدیث لوح می کنیم که نام جانشینان رسول الله در آن آمده شده است

سؤال: آيا حديث لوح فاطمه از جابر كه نام تك تك ائمه در آن ذكر مي شود، صحيح السند است؟

حديث جابر به حديث لوح نيز معروف است؛ اين روايت که از جابر نقل شده و در آن از لوح حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ نام برده شده و به معرفي آن مي پردازد در کتب معتبر حديثي نقل شده است؛ ولي نقل آن به دو گونه مي باشد:

1ـ در عده اي از احاديث بنابر مناسبت هائي، خود جابر روايت را براي افراد مختلف نقل مي کند که غالباً مختصر و نقل به معني مي باشد و محتواي لوح را گزارش مي دهد.

2ـ نوع دوم از نقل حديث که کامل است و متن لوح نيز در آن ذکر شده، روايتي است که امام صادق ـ عليه السلام ـ بدين گونه نقل مي کند که ما به خاطر کامل بودن آن را نقل مي کنيم.

متن حدیث

با فاطمه در افتادن

افرادي براي اين که حرف منطقي براي گفتن ندارن دنبال يه سري رواياتي که سند درستي ندارند رفته و تازه همين روايات را هم غلط ترجمه مي کنن و به عنوان اشکال بر شيعه به خورد مردم مي دهند غافل از اين که شيعه مستحکم تر و با استدلال تر و منطقي تر و قوي تر از آن است که که با اين اشکالات بي پايه خود را ببازد البته شيطان به اميد بيراه کردن همواره در تلاش است

يکي از اون اشکالات اين روايته که مرحوم کليني در کتاب اصول کافي آورده است و بايد گفت که نه کليني معصوم است تا همه روايات کتابش مورد پذيرش قرار گيرد و نه خود چنين ادعايي داشته که از اشتباه بدور باشد و خود او نيز به خوبي مي داند علم راوي شناسي و روايت شناسي براي اين است که به صرف نقل شدن يک روايت او را نمي پذيرند و بلکه راويانش و زندگي نامه اونا رو به دقت مي خونن اگر آدم خوبي بودند به رواياتشان عمل مي شه و گرنه دور انداخته مي شه .

حال اصل روايت کليني :