امروزه برخی با استناد به حدیث‌واره‌ای ادعا می‌کنن که روز نهم ربیع الاول هر گناهی انجام دهی، خدا نمی‌نویسد.

باید دید این افراد چرا این همه آیه و روایات را رها کرده‌اند و دنبال این انحراف میرن

اصلا حدیث رفع قلم چیست؟

چه سندی دارد؟

چند حدیث به این عنوان داریم؟

کدامش درست و کدام یک نادرست است؟

پاسخ

حدیث رفع القلم که برای مشروعیت‌بخشی به مراسم عیدالزهراء مورد استناد قرار گرفته بی‌اعتبار دانسته شده است. صاحب‌نظران محتوای این روایت را خلاف کتاب و سنت و معارض با مبانی و مقاصد اساسی شریعت دانسته‌اند. حدیث رفع القلم دیگری که در ابواب فقهی مورد استفاده فقیهان مسلمان قرار گرفته است روایتی معتبر دانسته شده است. این روایت در راستای اهداف اصلی تشریع دین قرار دارد.

حدیث رفع القلم مشهور

در منابع حدیثی، روایتی با عنوان حدیث رفع آمده است. فقیهان مسلمان این روایت را در ابواب مختلف فقهی مبنای استدلال قرار داده‌اند. این روایت در منابع روایی شیعه و اهل سنت نقل شده است. حدیث رفع القلم در مصادر اصلی و معتبر شیعه آمده است.[۱] شیخ صدوق این روایت را از حریز بن عبدالله با واسطه‌هایی از امام صادق(ع) و او از پیامبر(ص) نقل کرده است. محتوای این روایت چنین است که نه چیز از امت مسلمان برداشته شده است:

1. خطا
2. فراموشى
3. آنچه نمی‌دانند
4. آنچه تاب و توانش را ندارند
5. آنچه از سرِ اضطرار انجام می‌دهند
6. کارى که به آن مجبور شوند
7. فال بد زدن
8. افکار وسوسه‌آمیز دربارهٔ آفرینش
9. رشک ورزیدن تا زمانى که بر زبان یا دست جارى نشود.[۲]

این روایت از نظر سندی صحیح دانسته شده است.[۳] محتوای این روایت، در عین تأیید اصل تکلیف و مسئولیت همیشگی انسان نسبت به اعمالش، در راستای عنایت و گشایش خداوند بر امت رسول خدا(ص) تفسیر شده است.[۴]

حدیث رفع القلم مربوط به عیدالزهراء

حدیث رفع القلم مربوط به عیدالزهراء را علامه مجلسی از سید بن طاووس و شیخ حسن بن سلیمان حلّی در بحارالانوار نقل کرده است.[۵] مضمون این روایت طولانی این است که به دلیل مبارکی بی‌اندازهٔ این روز، به دلیل کشته‌شدن یکی از دشمنان اهل بیت(ع)، خداوند گناهان بندگان خود را به حساب نمی‌آورد و نادیده می‌گیرد.[۶]

برخی از علمای شیعه بر سند و محتوای این روایت اشکال کرده‌اند و آن را صحیح ندانسته‌اند. آنان معتقدند که این روایت در منابع معتبر روایی نیامده است و به لحاظ سندی قابل اتکا و معتبر نیست.[۷] آنان این روایت را از نظر محتوا خلاف کتاب و سنت دانسته‌اند و تفاوتی میان روزها از نظر تکلیف و عدم تکلیف قائل نشده‌اند.[۸] محققان این حدیث را معارض با برخی از آیات اساسی قرآن دربارهٔ اصل مکلف بودن انسان نسبت به اعمالش دانسته‌اند.[۹]

منابع

1. ↑ محمد بن یعقوب الکلینی، الکافی، قم، دارالحدیث، ج ۴، ص ۲۸۹.
2. ↑ شیخ صدوق، الخصال، تحقیق علی اکبر الغفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ج ۲، ص ۴۱۷.
3. ↑ محمدعلی کاظمی خراسانی، فوائد الاصول (تقریرات درس محمدحسین نائینی)، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۳، ص۳۳۶. حسینعلی منتظری، نهایةالاصول (تقریرات درس سید حسین طباطبایی بروجردی)، تهران، نشر تفکر، ج ۱، ص ۵۸۳.
4. ↑ محمدکاظم الخراسانی، کفایة الاصول، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، ج ۱، ص ۳۴۱.
5. ↑ محمدباقر المجلسی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ج ۳۱، ص ۱۲۰-۱۲۹.
6. ↑ محمدباقر المجلسی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ج ۳۱، ص ۱۲۲-۱۲۶.
7. ↑ مهدی مسائلی: نهم ربیع جهالت‌ها و خسارت‌ها، قم، نشر وثوق، ص ۱۰۸-۱۱۲.
8. ↑ مهدی مسائلی، نهم ربیع: جهالت‌ها و خسارت‌ها، قم، نشر وثوق، ص ۱۱۱- ۱۱۹.
9. ↑ مهدی مسائلی، نهم ربیع: جهالت‌ها و خسارت‌ها، قم، نشر وثوق، ص ۳۵.

در شب ولادت مولای متقیان امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) مراسم معنوی و پرطراوت «جشن فرشته‌ها» با حضور صدها تن از دختران دانش‌آموزی که به سن تکلیف رسیده‌اند، با اقامه نماز جماعت مغرب و عشاء به امامت رهبر معظم انقلاب اسلامی در حسینیه امام خمینی(ره) برگزار شد.
در این مراسم که در فضایی روح‌بخش و با نشاط برگزار شد، دانش آموزان دختر آغاز فصل عبادت و بندگی خود را جشن گرفتند.
همچنین رهبر انقلاب اسلامی در سخنان کوتاهی با تبریک عید و جشن تکلیف به دختران، گفتند: دختران و نوگلان عزیز من! جشن تکلیف یک جشن و عید واقعی است چون از لحظه تکلیف این قابلیت را پیدا کرده‌اید که خدا با شما حرف بزند و به شما تکلیفی بدهد که آن را انجام دهید و این رتبه یعنی «مخاطبِ خدا شدن»، رتبه‌ای بسیار با ارزش در انسانیت است.
ایشان خطاب به دختران افزودند: جشن تکلیف یعنی شما دیگر کودک نیستید بلکه نوجوان و مسئولیت‌پذیرید و می‌توانید در خانواده، مدرسه و محیط بازی با دوستان خود اثرگذار باشید و دیگران را نیز به راه راست هدایت و راهنمایی کنید که این مسئولیتی بر عهده همه ما است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، دختران نوجوان را به دوست شدن با خداوند مهربان توصیه کردند و گفتند: شما با دلهای نورانی، روشن و با صفای خود از همین امروز می‌توانید با خدا دوست شوید. یکی از راههای دوستی با خدا این است که در نماز توجه داشته باشید که در حال سخن گفتن با خدا هستید بنابراین معانی و ترجمه کلمات نماز را فرابگیرید. راه دیگر دوستی با خداوند هم این است که کارهایی را که گفته انجام بدهید انجام دهید و آنچه را نهی کرده، انجام ندهید.
رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به درخشش زنان بزرگ و تأثیرگذار در تاریخ ایران عزیز، خاطرنشان کردند: امروز زنان برجسته و مسئولیت‌پذیر ما در بخشهای علمی، عملی و جهادی که مایه افتخار کشور هستند، زیاد و بیش از گذشته هستند. شما نیز سعی کنید با درس و کتاب خواندن و کار و فکر کردن، در آینده جزو زنان بزرگ کشور عزیزتان شوید.
ایشان خطاب به نوگلان تازه مکلّف شده افزودند: شما می‌توانید در این مبارزه عظیمی که ملت ایران در دوران انقلاب با ظلم، بدبختی و تبعیض آغاز کرده است، نقش‌آفرین باشید همچنانکه قبلاً نیز زنان زیادی نقش‌آفرینی کردند و امروز مردم با مطالعه کارهای بزرگ آنها در کتابها از زحمات برجسته آنها در طول سالهای انقلاب آگاه می‌شوند.
در پایان این مراسم، تعدادی از دختران نوجوان در فضایی صمیمانه با رهبر انقلاب گفتگو کردند و مورد تفقد ایشان قرار گرفتند.

سؤال

برخی از نمازگزاران در قنوت نماز نگین انگشتر را به سمت کف دست برمی‌گردانند و با نگاه به نگین آن دعای قنوت می‌خوانند؛ آیا حدیثی در مستحب بودن برگرداندن انگشتر در حال قنوت نقل شده است؟

دلیلی بر استحبابِ برگرداندن نگین انگشتر به سمت کف دست در قنوت نماز ذکر نشده است. در برخی روایات از این عمل نهی کرده‌اند. شیخ صدوق در کتاب معانی‌الاخبار روایتی از امام صادق سلام الله علیه نقل کرده است:

شیخ حر عاملی نیز این روایت را از معانی الاخبار شیخ صدوق نقل کرده‌اند.[۲] نجاشی رجال‌شناس معروف شیعی همه راویان این حدیث را ثقه و مورد اعتماد دانسته است.[۳]

برگرداندن انگشتر در نماز را با استناد به این روایت، عمل درستی ندانسته‌اند. البته میان شرک اعتقادی و شرک عملی تفاوت وجود دارد. در شرک اعتقادی، انسان برای خدا شریک قائل می‌شود و با این کار مرتد می‌گردد. اما در شرک عملی فقط به عبادتِ فرد آسیب رسیده و ثوابش را از دست می‌دهد و چنین فردی مرتد نیست.

منابع

1. ↑ ابن بابويه، محمد، معاني الأخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق، ص۳۷۹، باب نوادر المعاني‏، حدیث۱.
2. ↑ حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، حدیث6032، ناشر مؤسسه آل البیت قم، چاپ دوم، سال ۱۴۱۴. ج۵، ص۹۹.
3. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۲۴۶ و ص۳۲۶ و ص۳۵۴ و ص۳۸۴ و ۴۵۰.

امروزه در برخی از فضاهای مجازی روايتي را از حضرت رسول نقل می‌کنند که آن حضرت فرمودند:

 هر كه نماز قضا بر ذمه‌اش باشد قبل از ظهر جمعه آخر ماه رمضان چهار ركعت نماز بخواند به دو سلام در هر ركعت بعد از حمد يك مرتبه آيت الكرسي و پانزده مرتبه انا اعطيناك الكوثر، دويست سال نماز قضا را كفايت مي‌كند و در روايت ديگر از آن حضرت 400 سال و در روايتي از اميرالمومنين ششصد سال و از  حضرت رسول سوال كردند كه مردم آخرالزمان بيش از 100 سال عمر نمي‌كنند فرمود نماز قضاي پدر و مادر و اقرباي او را كفايت مي‌كند و بعد از نماز اين دعا را بخواند: «يا سامع الصوت يا جامع الفوت يا محيي العظام بعد الموت...»

به نظر می‌رسد عده‌ای از اخلاص جامعه سوء استفاده کرده و با این روایات ساختگی می‌خواهند جامعه را به سمت بی‌دینی و دوری از عبادت خدا سوق دهند.

آیا چنین روایتی پذیرفتنی است؟!

آیا رسول خدا چنین روایتی را گفته است؟!

آیا با چنین روایاتی جایی برای نماز خواندن باقی می‌ماند؟!با پذیرش اینگونه روایات ساختگی، این همه آیات و روایات در باره نماز را باید چه کار کرد؟!

پاسخ اجمالی:

چنین روایتی در کتاب‌های معتبر حدیثی وجود ندارد و نماز قضا شده را فقط باید قضا کرد و هیچ عملی جایگزین آن نمی‌شود؛ متاسفانه در چند سال اخیر عده‌ای برای انحراف جامعه روایاتی را می‌سازند که با هیچ مبنایی سازگاری ندارد و در هیچ کتاب روایی نیامده است و با کمال تاسف برخی از مداحان و خانم جلسه‌ها به این انحرافات ناخواسته دامن می‌زنند و چون خودشان خلوص نیت دارند و هیچ وقت به معصوم روایتی را بدون دلیل استناد نمی‌دهند، تصور نمی‌کنند که کسی روایتی را جعل کرده و به معصوم نسبت دهد.

پاسخ تفصیلی:

دستورات عملي شرع مقدس اسلام بر پنج محور مي‌باشد که هر کدام جايگاه ويژه خودش را داشته و نمي‌توانند جايگزين همديگر شوند و اين پنج حکم عبارتند از:

1. واجب: هر عملي که انجام دادن آن واجب و ترک کردنش موجب عذاب الهي مي‌گردد مانند: نماز، روزه، حج و حجاب و... .

2. حرام: هر عملي که ترک کردنش واجب است و انجام دادنش موجب عذاب الهي مي‌گردد مانند: بدعت گذاري در دين، دروغ، فريب و جعل روايات و استناد آن به معصومين ـ عليهم السلام ـ .

3. مستحب: هر عملي که انجام دادنش نزد خداوند پاداش دارد ولي ترک آن موجب عذاب الهي نيست مانند: نماز و روزه مستحبي و... .

4. مکروه: هر عملي که انجام ندادنش بهتر و مورد پسند خداوند است ولي انجام دادنش گناه نبوده و موجب عذاب الهي نيست. مانند: صحبت کردن در حين غذا خوردن و... .

5. مباح: کاري که انجام دادنش با ترک کردنش نزد خداوند هيچ تفاوتي نداشته باشد مانند: نشستن در اول يا آخر کلاس و... .

با نگاهي به اين احکام و روايات اسلامي، بايستي گفت هيچ کدام از اين کارها نمي‌تواند جايگزين ديگري شود، يعني کسي نمي‌تواند با ترک کردن مکروهات بگويد در عوض فلان کار حرام را مرتکب مي‌شوم و يا کسي نمي‌تواند با انجام دادن مستحبات فراوان، واجبي را ترک کند به عنوان نمونه در سوره قدر آمده که شب قدر بهتر از هزار ماه مي‌باشد و اين به اين مفهوم نيست که کسي با عبادت کردن يک شب قدر در بقيه سال از عبادت سرباز زند و بگويد من عبادت بهتر از هزار ماه را دارم و لزومي براي انجام دادن واجبات ديگر ندارم و گرنه تمام دستورات قرآني و سنت‌هاي واجب رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ لغو مي‌شود و کسي چنين ادعايي نکرده است که با يک عمل مستحبي تمام واجبات را کنار گذارد.

با اين حال رواياتي که چنين مطالبي را نقض مي کند، در اين نوشتار آورده مي شود تا اطمينان قلبي براي مؤمنان گردد:

1. در کتب معتبر اسلامي رواياتي وجود دارد که مي‌رساند نه تنها بايد نمازي که قضا شده، واجب است قضا شود بلکه بايستي ترتيب هم مراعات گردد، يعني اگر کسي نماز ظهر و عصر را نخواند بايد اول ظهر و سپس عصر را قضا کند.[1]

2. رواياتي وجود دارد که مي‌گويند نماز قضا شده بايد همانند ادايش، قضا شود يعني اگر کسي در مسافرت نمازش را نخوانده و بخواهد در وطن بخواند بايد شکسته قضا کند و اگر نمازي که در وطن نخوانده بخواهد در مسافرت قضا کند، بايد چهار رکعتي قضا کند.[2]

3. رواياتي که مي‌رساند اگر کسي نماز قضا داشته باشد، مي‌تواند اول نماز قضايش بخواند و سپس نماز خود را خواند.[3]

4. رواياتي وجود دارد که مي گويد اگر کسي بميرد و نمازش قضا شده باشد بر وارث او واجب است نمازش را قضا نمايد.[4]

5. رواياتي که مي‌گويد نماز قضا شده پدر بر عهده فرزند بزرگ است و بعضي مادر را هم ملحق کرده‌اند، يا روایاتی که مي‌گويد اگر ميت نماز قضا داشته باشد، اول بايد از اموالش برداشته شده و براي قضاي نماز ميت اجير گرفته شود و اگر مالی برایش باقی ماند بین ورثه تقسیم شود و يا رواياتي که مي‌گويد اجير در قضاي نماز بايد به مسائل شرعي نماز آشنا باشد و هر کسي نمي‌تواند اجير باشد[5] و...

همه و همه، اين مطلب را مي‌رساند که با نمازهاي مستحبي نمي‌توان نماز قضا را از عهده خود خارج کرد و گرنه لزومي نداشت که اهلبيت عصمت اين همه فروع در مسائل قضاي نماز را بيان کرده باشند و فقط کافي بود به جاي اين همه روايات و تعيين شرايط براي اجير و... مي‌فرمودند اين چهار رکعت نماز مستحبي را بخوانيد تا قضاي نمازهاي خود و پدر و مادر و... ساقط گردد.

روشن بودن لزوم قضاي نمازها به هر اندازه و رکعتي که قضا شده آن چنان مسلم است که حتي پذيرش توبه و استغفار مشروط به قضا کردن اعمال واجبي است که ترک شده است و هيچ روايتي وجود ندارد که اهلبيت بگويند به جاي قضاي نماز، فلان عمل را انجام دهيد؛ بلکه مولاي متقيان اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: «يکي از شرايط استغفار اين است که هر واجبي که از تو ترک شده قضا شود و تمام حقوق ديگران را پرداخت کني و...».[6]

بنابراين هيچ عمل مستحبي نمي‌تواند جايگزين عمل واجبي گردد و اگر در رواياتي به برخي از اعمال مستحبي ثواب‌هايي قرار داده شده به معني رحمت و فضل خداوندي است که خداوند بر بندگانش عطا نموده، ولي هزاران عمل مستحبي هم نمي‌تواند حتي يک رکعت از نمازهاي واجب را از ذمه انسان بردارد.

متاسفانه چند سالی است عده‌ای چنین مطالبی را پخش می‌کنند و به نظر می‌رسد هدف اصلی این است که مردم دست از نماز خواندن بردارند؛ زیرا با این کار به راحتی می‌توان فقط در آخر جمعه ماه رمضان دو رکعت نماز خواند و حتی لازم نیست هر سال خوانده شود چون یک نماز طبق این روایت جعلی برابر با دویست، سیصد یا چهار سال نماز است و امروزه هیچ کس بیش از صد سال عمر نمی‌کند و صد البته عده‌ای هم هستند که فریب این سخنان را می‌خورند و تصورشان بر این است که حتما چنین روایتی وجود دارد.

به این افراد باید گفت اگر چنین روایتی وجود دارد، سند آن را بیان کنید و بگویید در کدام کتاب معتبر روایی آمده است و اینکه در فلان جلسه گفته شده است دلیل شرعی نمی‌شود و به یقین این افراد هیچ سندی ارائه نمی‌دهند و متاسفانه گاهی برای فرار از استناد دهی، علما را متهم می‌کنند که چرا نمی‌گذارید مردم به عبادات مستحبی بپردازند.

یاد آور می‌شویم که اکثر مداحان و برگزار کنندگان جلسات اخلاقی و مذهبی خودشان خلوص نیت دارند و چون هیچ وقت به خود اجازه نمی‌دهند که روایتی را به دروغ به معصوم نسبت دهند، تصور می‌کنند دیگران نیز چنین هستند و لذا تا می‌شنوند که روایتی وجود دارد، باور می‌کنند و این درحالی است که جعل حدیث یکی از انحرافاتی است که نه در میان مسلمانان و بلکه در تمام ادیان وجود دارد و برای همین علمای بزرگ با استناد به دستورات معصومین، راه‌کارهای لازم را برای شناخت احادیث ارائه کرده‌اند و با نوشتن کتاب‌های مستقل، تمام راویان کتاب‌های روایی را بررسی کرده‌اند و روشن نموده‌اند که کدام راوی ثقه بود و کدام ثقه نبود و کدام راوی مجهول است و حالش روشن نیست که به این علم علوم رجال گفته می‌شود.

بنابراین اول اینکه چنین روایتی وجود ندارد  و ساخته دست افرادی منحرف می‌باشد که هدفشان دور کردن افراد از والاترین عبادت یعنی نماز می‌باشد؛ دوم اینکه حتی اگر بر فرض در کتابی چنین روایتی وجود داشت باز باید بررسی سندی می‌شد که آیا راویان روایت افراد موثقی بوده‌اند یا نه؛ سوم اینکه چگونه می‌توان در کدام آن همه روایاتی که در باره قضای نماز و روزه و دیگر عبادات آمده است و با سندهای معتبر در کتاب‌های روایی آمده است و هیچ کدام از علمای راستین در صحیح بودن آنها تردید نکرده‌اند، به اینگونه روایات که در منابع معتبر نیامده است، استناد کرد و آیا هیچ انسان عاقلی به خود اجازه می‌دهد در مقابل یک روایتی که فقط در فضای مجازی آمده و هیچ مستندی ندارد، همه روایات معتبر را کنار بگذارد.

[1] . ر.ک: حرعاملي، وسائل الشيعه، قم، مؤسسه آل البيت لاحياء التراث، چاپ اول، 1409ق، ج4، ص290، باب 63؛ نوري، حسين، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل البيت لاحياء التراث، چاپ اول، 1408ق، ج3، ص163، باب 48.

[2] . وسائل الشيعه، همان، ج8، ص268.

[3] . مستدرک الوسائل، همان، ج3، ص161.

[4] . وسائل الشيعه، همان، ج10، ص330.

[5] . ابي جمهور، محمد، عوالي اللالي، قم، سيد الشهداء، چاپ اول، 1405ق، ج1، ص338.

[6] . نهج البلاغه، قم، دارالهجره، بي تا، نسخه صبحي صالح، ص549، حکمت 417.

سؤال: سند اينكه برخي مي گويند بعد از ظهر عاشورا خوابيدن كراهت دارد چون سپاه عمر سعد بعد از قتل امام حسین عليه السلام خوابيده‌ اند، صحيح است ياخرافات مردمي است؟

با جستجویی که در نرم افزارهای حدیثی و سایت‌های اینترنتی انجام گرفت، سندی برای مکروه بودن خواب بعد از ظهر عاشورا پیدا نشد.

البته با توجه به اینکه امام حسین علیه السلام بعد از ظهر عاشورا به شهادت رسیده‌اند، برخی می‌گویند بهتر است به جای خواب و استراحت کردن، عزاداری شود و اینکه  در میان برخی از مردم عادی،‌ خواب بعد از ظهر عاشورا پسندیده نیست،‌ ممکن است ناظر به این مطلب باشد.

سوال: عبدالله بن سنان از امام صادق نقل مي‌كند: به زودى شبهه‌‏اى به شما مي‌‏رسد كه در آن نه نشانه آشكار داريد و نه پيشواي هدايت و كسى از آن شبهه نجات نمي‌‏يابد مگر آن‌كه مانند فردي كه در شرف غرق‌شدن است، دست به دعا بردارد! گفتم: دعاى‏ غريق‏ چگونه است؟ فرمود: مي‌‏گويى: «يا الله يا رحمان يا رحيم يا مقلّب القلوب ثبّت قلبي على دينك»، و من هم گفتم: «يا الله يا رحمان يا رحيم يا مقلّب القلوب و الابصار ثبّت قلبي على دينك»، امام فرمود: خداى تعالى مقلّب القلوب و الابصار است و ليكن همچنان كه من گفتم بگو: «يا مقلّب القلوب ثبّت قلبي على دينك».

ولي در بين مومنين شايع است كه مقدمه و مؤخره‌اي علاوه بر اصل دعا مي‌خوانند. آيا اين مقدمه و مؤخره‌ در منابع ديگر آمده يا صرفا مومنين رجاءً آن را مي‌خوانند؟ در اين صورت آيا اضافه كردن عبارات، به اصل دعايي كه امام صادق عليه السلام آموزش فرموده جايز است؟

پاسخ اجمالی:

پرسشگر گرامی‌! در خواندن دعاهایی که از اهل بیت صادر شده است، باید همان خوانده شود که معصوم دستور داده و اضافه کردن مطالب بر اول و آخر آن درست نیست هر چند سخن حقی هم باشد و اضافه کردن مطلبی بر سخنان اهل بیت به قصد رجاء و غیره معنایی ندارد و کار اشتباهی می‌باشد زیرا تحریف سخنان معصوم است.

پاسخ تفصیلی:

سوال:

لطفا حديث ذيل، بويژه بخش گرداندن انگشتري را توضيح دهيد: «قال أبو عبد الله: أنّ الشّرك أخفي من دبيب النّمل. و قال: منه تحويل الخاتم ليذكر الحاجة، و شبه هذا» (امام صادق سلام الله علیه فرمود: همانا شرك از راه رفتن مورچه پنهان‌تر است و فرمود: از جمله شرك گرداندن انگشتري است براي آنكه حاجت خود را از ياد نبرد و مانند آن).

پاسخ

شیخ صدوق در کتاب معانی الاخبار روایتی از امام صادق سلام الله علیه نقل می‌کند که فرمود: «حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ بْنِ أَبِي الْعَلَاءِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ‏ إِنَّ الشِّرْكَ‏ أَخْفَى‏ مِنْ دَبِيبِ‏ النَّمْلِ‏ وَ قَالَ مِنْهُ تَحْوِيلُ الْخَاتَمِ‏ لِيَذْكُرَ الْحَاجَةَ وَ شِبْهُ هَذَا»[1] (همانا شرك از راه رفتن مورچه پنهان‌تر است و فرمود: از جمله شرك گرداندن انگشتري است براي آنكه حاجت خود را از ياد نبرد، و مانند آن).

بقیه کتاب‌ها این روایت را از معانی الاخبار شیخ صدوق نقل کرده‌اند و طبق بررسی سندی این روایت در نرم افزار درایه النور و نرم افزار اسناد شیخ صدوق، همه راویان آن امامی و ثقه و جلیل القدر هستند و از نظر سندی صحیح السند می‌باشد.

با توجه به این روایت، برگرداندن انگشتر در نماز که متاسفانه برخی از مومنان در قنوت آن را انجام می‌دهند، کار درستی نیست؛ البته بین شرک اعتقادی و شرک عملی تفاوت وجود دارد یعنی در شرک اعتقادی انسان برای خدا شریک قائل می‌شود و با این کار مرتد می‌شود؛ اما در شرک عملی فقط به عبادت آن فرد آسیب رسیده و ثوابش را از دست می‌دهد، اما به چنین فردی مشرک و مرتد گفته نمی‌شود.

[1] . ابن بابويه، محمد، معاني الأخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1403ق، ص379، باب نوادر المعاني‏، حدیث1.

سؤال: آیا این گفته که باید مردان هنگام نماز جلوتر از زنان بایستند، صحیح است؟

جواب: بنا بر احتیاط واجب لازم است بین زن و مرد در حال نماز، حداقل یک وجب فاصله باشد و در این صورت اگر زن و مرد محاذی یکدیگر بایستند یا زن جلوتر از مرد بایستد نماز هر دو صحیح است.

اجوبة الاستفتائات مقام معظم رهبری، سؤال ۳۷۴