سؤال

کدام یک از ائمه‌(ع) به حدیث غدیر استدلال کرده‌اند؟ کِی و کجا؟

پاسخ

امام علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، امام حسن(ع) و امام حسین‌(ع) در برخی احتجاج‌های خود با مخالفانشان به خطبه غدیر استدلال کرده‌اند. امام علی(ع) در موارد زیادی برای خلافت خود بعد از رسول‌الله(ص) به حدیث غدیر استدلال کرده است. امام علی(ع) به این حدیث در جلسه‌ای با خلیفه اول پس از جریان سقیفه، در جلسه شورای شش نفره برای انتخاب جانشین خلیفه دوم، در ایام خلافت خلیفه سوم و در دوران خلافت خود استدلال کرده است.

حضرت زهرا(س) بعد از رحلت پیامبر(ص) در جلسه‌ای با مهاجران و انصار به حدیث غدیر استدلال می‌کند و آنان را به دلیل فراموش کردن آن سرزنش می کند. امام حسن(ع) در جریان صلح با معاویه در اینکه پس از پیامبر(ص) چه کسی شایسته مقام امامت است به حدیث غدیر استدلال کرد. امام حسین(ع) قبل از مرگ معاویه در سفر حج، در سخنانی معاویه را غصب‌کننده خلافت دانست و برای اثبات فضیلت امام علی(ع) به حدیث غدیر استناد کرد.

در ادامه مطلب بخوانید

سؤال

اختلاف اصلی شیعه و سنی بر سر چیست؟

اختلاف اصلی شیعیان و اهل‌سنت بر سر جانشینی پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) پس از رحلت او می‌باشد.

پذیرش و رد مسئله امامت نقطه آغاز اختلاف مسلمانان پس از پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) است که ایشان را به دو گروه شیعه و اهل سنت تقسیم می‌کند.

به اعتقاد شیعیان جانشین پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)  طبق سفارش او، امیر مومنان امام علی است و در کنار قرآن از امامان معصوم پیروی می‌کنند.

اهل‌سنت پس از وفات پیامبر، امامت و رهبری امام علی را نپذیرفته و قائل به خلافت ابوبکر هستند.

سؤال

پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در خطبه غدیر بر چه مسایلی بیشتر تأکید کردند؟

خطبه غدیر

پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در خطبه روز غدیر در چند محور سخنرانی و در جاهای مختلف بر آن‌ها تأکید کردند تا اهمیت آن بر همگان روشن شود. اشاره به توحید و عظمت پروردگار، اعلام ولایت و جانشینی امام علی(صلوات الله علیه) و ذکر فضائل او، خبر از وجود منافقین و آزارهایشان، معرفی دوستان و دشمنان اهل بیتش، بیعت برای جانشینی امیرمومنان امام علی  و تعظیم شعائر الهی از مهمترین موضوعات سخنرانی پیامبر بود.

سوال: علي ابن ابي طالب سه ويژگي داشت: 1- كچل بود. 2- قدكوتاه بود. 3- چاق بود. اما ببينيد كه علي چگونه در اين سه مورد از خودش دفاع مي‌كند: سال رجل امير المؤمنين( ع) فقال: اسالك عن ثلاث هن فيك اسالك عن قصر خلقك و كبر بطنك و عن صلع راسك؛ فقال امير المؤمنين( ع) ان الله تبارك و تعالى لم يخلقني طويلا و لم يخلقني قصيرا و لكن خلقني معتدلا، اضرب القصير فاقده  و اضرب الطويل فاقطه و اما كبر بطي فان رسول الله صلى الله عليه وآله علمني بابا من العلم، ففتح ذلك الباب الف باب فازدحم في بطني فنفخت عن ضلوعي.. » ؛ «مردي از امير المؤمنان در مورد دليل كوتاهي قدش و بزرگي شكمش و كچلي سرش پرسيد، امير المؤمنين پاسخ داد: الله عزوجل مرا نه قد بلند آفريد و نه كوتاه، مرا متوسط آفريد، قدكوتاه‌ها را (از بالا به پائين) دو نيم مي‌كنم و بلند قد را (از كمر) تقسيم مي كنم؛ اما دليل بزرگي شكمم؛ در حقيقت رسول الله (ص) مرا دروازه‌اي از علم آموخت و از آن دروازه هزار در باز شد؛ پس (اين علمها) در شكمم جمع شدند كه از راه دنده‌‌هايم باد شده. احتمالا از راه قلبش وارد معده‌اش شدند؛ زيرا از نظر قرآن، انسان نه با مغز، بلكه با قلبش فكر مي‌كند. ضمنا او همان جلاد بني قريظه است. توجيه علي در مورد كچلي‌اش!: «اذ اراد الله بعبد خيرا، رماه بالصلع فتحات الشعر عن راسه و ها انا ذا…» ؛ «اگر الله به بنده‌اي اراده خيري داشته باشد، او را كچل مي‌كند آنگونه كه من هستم.   اين است قيافه‌ي واقعي او؛ شايد برايتان جالب باشد كه در زمان زندگي علي به او كچل شكم گنده ( الأنزع البطين ) مي‌گفتند.

پاسخ اجمالی:

فضائل امیرمومنان در قرآن کریم، کتاب‌های حدیثی و تفسیری شیعه و سنی بر کسی پوشیده نیست و برای همین عده‌ای با استناد به روایاتی ضعیف و غیر قابل استناد، پندار خدشه در شخصیت آن حضرت را دارند و این درحالی است که در قرآن معیار کرامت و بزرگی تقواست و رنگ و نژاد و قبیله تاثیری در انسانیت افراد ندارد و حتی اگر این روایات معتبر باشد، باز نقصی بر امیرمومنان نمی‌باشد زیرا هیچ کسی به خاطر ریخته شدن موی سر، چاق بودن و یا قد مورد مذمت قرار نمی‌گیرد.

پاسخ تفصیلی در ادامه مطلب

سوال: در آيه « انما وليكم الله ورسوله و...» واژه " ولی" به معناي دوستي ومحبت است و اگر به معنی سرپرست و رهبر باشد، دو اشكال وارد است:

1- شیعه معتقد است که دوازده امام ولي هستند، در صورتي كه اين آيه، ولايت را محصور در خدا ورسولش وبه اعتقاد شیعه حضرت علي عليه السلام كرده و وقتي خدا ولايت را حصر در اين سه مورد كرده است با كدام دليل ولايت يازده امام ديگر ثابت مي‌شود؟! چون بعد از حصر به هيچ وجهي امكان ندارد اضافه كرد؟

 2- ظاهر ومقتضاي آيه تصدي وعهده دار بودن فعلي ولايت است ( يعني در زمان نزول آيه عهده دار منصب ولايت هستند) نه ولايت بالقوة در حال كه شيعيان معقد هستند كه ولايت حضرت علي بعد از رحلت حضرت پيامبر است؟

پاسخ در ادامه مطلب

پرسش: جمع بين آيه 33 انفال و آيات ابتداي سوره معارج كه به جريان نزول عذاب بعد از واقعه غدير چگونه است؟ حارث بن نعمان خدا و پيامبر را كه تصديق كرده بود! مگر نه اين است كه هر كسي كه شهادتين را بگويد مسلمان است اما چرا از او بعنوان كافر ياد شده است؟

پاسخ در ادامه مطلب

پرسش: حديث غدير در كدام يك از كتب صحاح سته اهل سنت آمده است؟

پاسخ در ادامه مطلب

عید غدیر خم

عید امامت و ولایت

عید منصوب شدن امیر مومنان علی بن ابی طالب به جانشینی رسول الله

عید بیعت با مولا به دستور الهی

بر همه ولایتمداران مبارکباد

راويان حديث غدير خم از صحابه پيغمبر (صلي الله عليه و آله و سلم) به ترتيب الفبا

علامه امینی نام تک تک اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را به ترتیب حروف الفبا در کتاب ارزشمند الغدیر آورده است که حدیث غدیر خم را نقل کرده‌اند

علامه امینی نام تک تک تابعین را یعنی افردی که اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را دیده اند به ترتیب حروف الفبا در کتاب ارزشمند الغدیر آورده است که حدیث غدیر خم را نقل کرده‌اند

علمای شیعه و سنی در قرن های بعدی حدیث غدیر را نقل کرده اند که علامه امینی نام این افراد را در کتاب الغدیر آورده است و این می رساند که واقعه غدیر هر چند بعد از رسول خدا به سمت انحراف کشانده شد؛ اما حقیقتی است که کسی را یارای انکار آن نیست

مناشده یعنی احتجاج بر واقعه ای برای حقانیت خود یا فردی دیگر که شنوندگان بعد از شنیدن استدلال ها به آن اعتراف می کنند و حقانیت امیر مومنان سلام الله علیه با استناد به واقعه غدیر خم نیز هم توسط خود امیر مومنان و هم توسط دیگران بارها به صورت مناشده صورت گرفته است که علامه امینی مقداری از این مناشده ها را در کتاب الغدیر جمع آوری کرده است تا کسی شبهه نکند که اگر امیر مومنان حق بود چرا به حقانیت خود استدلال نکرد و یا چرا دیگران حقانیت آن حضرت را ثابت گوشزد نکرده اند.

حادثه انکار ناپذیر غدیر خم نه تنها در کتابهای شیعه و بلکه در کتاب های معتبر نزد اهل سنت نیز نقل شده است و علمای اهل سنت نیز اعتراف کرده اند چنین حادثه ای در غدیر خم رخ داده است؛ هر چند در عمل، به ولایت و امامت امیر مومنان و مقدم بودن آن حضرت بر دیگران کوتاهی کرده و بدان معتقد نشده اند.

علامه امینی تعدادی از این کتاب ها را در کتاب ارزشمند خودش الغدیر آورده است تا عده ای تصور نکنند که حادثه غدیر فقط در کتاب های شیعه آمده است و صد البته این تعداد، فقط نمونه ای از کتاب های اهل سنت می باشد نه همه آنها

معارفی از خطبه غدیر خم برای ولایت مداران

بخش اول: حمد و ثنای الهی

عاشقان عیدتان مبارک

پرسش:

حديث غدير در كدام يك از كتب صحاح سته اهل سنت آمده است؟

پاسخ:

نسائي از علماي اهل سنت و صاحب سنن نسايي كه يكي از كتب صحاح سته اهل سنت مي باشد در كتاب السنن الكبري آورده است:

پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ از آخربن حج (حجة الوداع) بر مي گشت و به غدير خم رسيد، دستور داد همه بايستند، سپس فرمود:(( به زودي دعوت خدا را اجابت خواهم كرد، همانا من دو چيز گرانبها نزد شما مي گذارم، يكي بزرگتر از ديگري است:

1. كتاب خدا. 2. و عترتم و اهل بيتم.

آنگاه فرمود: سپس نگاه كنيد كه چگونه با اين دو رفتار مي نمائيد. به درستي كه اين دو از هم جدا نمي شوند تا در حوض كوثر بر من وارد گردند.

سپس فرمود: خداوند مولاي من است و من مولاي همه مومنانم، بعد دست علي ـ عليه السلام ـ را گرفت و فرمود: هر كس من مولاي اويم، پس اين مولاي اوست. بار پروردگار را كسي كه او را دوست مي دارد، دوستش دار و كسي كه او را دشمن بدارد، دشمنش دار.))(1)

حديث غدير كه در واقع خطبه طولاني رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در غدير خم بود، به طور مفصل در كتاب هاي صحاح سته نيامده است، ولي جملاتي كه در ولايت و امامت امير مومنان ـ عليه السلام ـ مي باشد در اين كتاب ها نقل شده است و مي توان گفت كه صحاح به اصل حديث اشاره كرده اند ولي كل خطبه را نياورده اند و اين حديث نزد علماي اهل سنت از احاديث معتبر و غير قابل انكار مي باشد كه به عنوان مقدمه به چند نمونه اشاره مي شود:

1. احمد مغربي از علماي اهل سنت مي نويسد: حديث غدير صحيح است، ثابت شده است، متواتر است و بيش از صد طريق نقل شده است و خيلي از افراد اين حديث را به طور جدا گانه نوشته اند.(2)

2. ابن عاصم ديگر عالم سني نيز مي نويسد: حديث «من كنت مولاه فعلي مولاه» در نهايت صحت است كه جماعتي از صحابه با طرق مختلف آن را نقل كرده اند و همه اينها با سلسله سند هاي صحيح است.(3)

3. اسكافي عالم ديگر اهل سنت ادعاي متواتر بودن حديث غدير در ميان همه مسلمانان را كرده است.(4) حديث غدير در صحاح سته:

در كتب اهل سنت و به خصوص صحاح سته به جملاتي از خطبه غدير كه رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ ايراد كرده اند، اشاره دارند و اين جملات در ذيل فضائل اميرمؤمنان ـ عليه السلام ـ آورده اند كه به چند نمونه اشاره مي شود:

1. يكي از جملاتي كه در غدير خم از رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نقل شده «من كنت مولاه فعلي مولاه» مي باشد و در سنن ابن ماجه كه يكي از صحاح سته است آمده:

((سعد بن و قاص از بي احترامي معاويه بر امير مؤمنان علي ـ عليه السلام ـ غضبناك شد و در پاسخ معاويه گفت: از رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ شنيدم كه فرمود: هر كه من مولاي اويم، سپس علي مولاي اوست.))(5)

در سنن ترمزي ديگر كتاب از صحاح سته نيز از زيد بن ارقم نقل شده رسول خدا ـ صلي الله عليه وآله و سلم ـ فرمود: ((هر كه من مولاي اويم پس از من علي مولاي اوست.))(6)

براء بن عازب گويد: در حجة الوداع در يكي از راه ها، رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ پياده شد و مردم را براي نماز جمع كرد و سپس دست علي ـ عليه السلام ـ را گرفت و فرمود:(( آيا من از مومنان نسبت به جانشان اولي نيستم؟ همه گفتند: بلي. فرمود: آيا من بر همه مومنان ولايت ندارم؟ همه گفتند: بلي. فرمود: پس اين ولي هر كسي است كه من ولي اويم. خدايا دوستدار او را دوست بدار و دشمن او را دشمن دار.))(7)

نسائي كه سنن او از صحاح سته اهل سنت مي باشد، حديث غدير را در سه كتاب ديگرش نيز آورده است كه بيانگر اهميت اين حديث است كه فقط به اسامي اين سه كتاب اشاره مي شود.

يك: السنن الكبري، ج 5، ص 131. دو خصائص امير المؤمنين، ص 50. سه: فضائل الصحابه، ص 14.

2. حديث ثقلين: حديث ثقلين كه يكي از احاديث معتبر نزد شيعه و سني است، يكي از احاديثي است كه رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ آن را در خطبه غدير آورده اند و اين در صحاح سته موجود است:

مسلم در كتاب صحيح خود كه از كتاب هاي صحاح سته و معتبر ترين آن هاست آورده: زيد بن ارقم مي گويد در غدير خم پيامبر خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ ايستاد و خطبه خوانده فرمود: اي مردم: من هم بشرم و بزودي به سوي خدا مي روم و من براي شما دو امانت گرانبها مي گذارم، اولش كتاب خداست كه در آن هدايت و نور است، پس كتاب خدا را گرفته و به آن تمسك جوئيد و به آن رغبت كنيد و سپس فرمود: و اهل بيتم.

بعد از اين سه مرتبه فرمود: اذكركم الله في اهل بيتي.(8)

ترمذي نيز در كتابش كه از صحاح سته است، مي نويسد: پيامبر خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمود: همانا دو چيز براي شما مي گذارم و مادامي كه به آن دو تمسك جوئيد گمراه نخواهيد شد: يكي از آن ها بزرگ تر از ديگري است، كتاب خدا ريسمان الهي است كه از آسمان به زمين وصل است و عترت و اهل بيتم، و اين دو از هم جدا نمي شوند تا در حوض كوثر بر من وارد شوند، پس ببينيد چگونه با آن ها رفتار مي كنيد.(9)

نسائي كه سننش از صحاح سته است در كتاب هاي ديگرش حديث ثقلين را جزو حديث غدير دانسته كه رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ آن را بعد از نصب و معرفي امير مومنان ـ عليه السلام ـ به ولايت، ايراد فرموده است مانند:

يك: فضائل الصحابه، ص 15. دو: السنن الكبري، ج 5، ص 45. سه: خصائص امير المؤمنين، ص 93.

علاوه بر اين كتاب ها، حديث «من كنت مولاه فعلي مولاه» در 67 كتاب روائي و تفسيري اهل سنت و حدود 230 مرتبه از راويان مختلف نقل شده است كه بيانگر غير قابل انكار بودن حديث غديرمي باشد.

حديث «اني تارك فيكم الثقلين... يا فيكم امرين...» نيز در بيش از 48 كتاب حديثي و تفسيري اهل سنت و بيش از 102 مرتبه نقل شده است. همه اينها علاوه بر رواياتي است كه در فضايل امير مومنان ـ عليه السلام ـ در كتاب هاي اهل سنت نقل شده است به طوري كه سنائي كتابي مستقل درباره خصائص امير المومنين ـ عليه السلام ـ مي نويسد و ظاهراً براي همين است كه در كتاب سنن سنائي كتابي مستقل درباره خصائص امير المؤمنين ـ عليه السلام ـ مي نويسد و ظاهرا براي همين است كه در كتاب سنن سنائي، حديث غدير را نياورده است زيرا صحاح سته همه روايات را جمع نكرده اند، و آوردن رواياتي توسط سنائي، بخاري و... در كتاب هاي ديگر خود دليل بر اين مدعاست.

پاورقی:

1. نسائي، احمد، السنن الكبري، بيروت، دار الكتب العلميه، چاپ اول، 1411ق، ج5، ص45.

2. مغربي، احمد، فتح الملك العله بصحه حديث باب مدينه العلم علي، اصفهان، مكتبه اميرالمومنين(ع)، ص12.

3. ضحاك، ابن ابي عاصم، كتاب السنه، بيروت، المكتبة الاسلامي، چاپ سوم، 1413ق، ص522.

4. اسكافي، محمد، المعيار و الموازنه، بي جا، بي نا، بي تا، ص71 و 210.

5. قزويني، احمد، سنن ابن ماجه، بيروت، دار الفكر، بي تا، ج1، ص45.

6. ترمذي، محمد، سنن الترمذي، بيروت، دارالفكر، 1403ق، ج5، ص297.

7. سنن ابن ماجه، همان، ج1، ص43.

8. نيشابوري، مسلم، صحيح مسلم، بيروت، دار الفكر، بي تا، ج7، ص123.

9. سنن الترمذي، همان، ج5، ص329.